तँ, तपाईं , हजुर ! (नियात्रा); आलोक चालिसे

तँ, तपाईं , हजुर !

गैर आवासीय नेपाली अर्थात् बाजेका पालामा भन्ने शब्द - लाहुरे ! बिकाशोन्मुख् देशको नागरिक हुनुको पिडा - ज्ञान र अबसरको खोज सँगै सन् २००२ ले मलाई लाहुरे बनायो । ( हुन त भारत् बाट पाकिस्तान अलग नहुँदैको तत्कालिन लहोर शहरमा श्रम बेच्न जानेहरुलाई प्रयोग गरिने सम्बोधन हो क्यार । तर आज नेपाली शब्दकोशले स्विकारी सक्यो - परदेशीको सम अर्थमा । )

राजधानी मानै जन्मिए पनि रेल मार्ग, उधोग र आडबिक उर्जा अनी गगन चुम्बी महल जस्ता बिकास बाट पिछडीएको देश नेपालको राजधानीमा थिए म । एकएक बिदेसमा पनि संसारका सक्ती राष्ट्रहरु मध्येको जापानमा अद्ययनकोलागी आउने कुराले रोमान्चित र कौतुहल थिए । अलग जाती , फरक भाषा , प्रचुर बिकास । के होला , कस्तो होला?.....

सर्ब प्रथम त बिकास र सभ्यताले भरिएको सफा र सुकुमार शहर देख्दा आँखा खुलेका खुलेकै भये । हाम्रा नेताज्युहरुले सपना देखाएका सिङापुर यही नै पो होकि जस्तो लाग्यो । अनि नेपालकोबस्तु परक मुल्यभन्दा कताहो कता आकाश छुने बस्तुभाउ चाँही गज्जबै लाग्यो - आङै सिरिन्ङग हुने। म नेपालबाटै छात्रब्रित्ती पाउने भाग्यमानी भित्र थीइन, न त त्यती अब्बल छात्र नै । कलेज् फी र जिबन यापनका लागि जापानी श्रम मन्त्रालयको अनुमतिमा काम खोज्न थाले ।

संसारमै बिकास र पूर्वधारमा अग्रडी मध्एको जापानका जनता पनि तेत्तिकै स्वाबलम्बी र स्वाभिमानी । अफुमै निर्भर छ देश पनि र जनतहरु पनि । येस्को नकारत्मक प्रभाब नै होला , अङ्रेजी भाषाको न्युन प्रयोगका कारण बहिरि दुनियाँ र अन्य देशका नागरिक प्रती तर्किएर हिंड्ने स्वभब छ यिनीहरुको । काम्खोज्न भौतरिएको मलाई छिमेकी राष्ट्र भारतका भोजनलय संचालकहरु नै उत्तम गन्तब्य रहे । तिनिहरु प्रतीको मेरो नेपालको धारणा "खलि सिसी पुराना कागज" भन्दा बिल्ल्कुल फरक अनुभब महसुस हुँदै थियो । मेरो ठम्याइमा हामी नेपालीहरु गरीबीका कारण अद्यागमन् कानुन् मिचेर बिदेशमा "ओभर स्टे " हुन वाध्य छौ । तर हामीभन्दा पनि कम्जोर पश्चिम बङाल र बिहारका भारतीयहरु पनि तेती सारो नदेखिने रहेछन ओभर स्टे। उपल्लो तहमा आसन्न भारतीयहरु जो सुचना- प्रबिधीमा दक्ष्य छन् ,तिनिहरुको आय देखेर त हुनेखाने जापानिज पनि डाहले जल्थे । तल्ला तहका सिप बोकेका मज्दुर पनि अद्यागमन् कानुन मानेरै बसेकाहरु धेरै थिए। बिल्कुल फरक रुपमा हामी नेपालीहरु चाँही मौकाको दाउ हेर्दे १५ दिने प्रशिक्ष्यन् होस् या ४ बर्शे विद्यार्थी काल ,भागीहाल्ने दाउ हेर्ने प्रब्रीती रहेछ । यसैले त भारतीय प्रती मेरो दृष्‍टिकोड र मुल्याङ्कनमा ९० डिग्रीको बद्लब महसुस गर्दै थिए ।

समय चक्र घुम्दै थियो , ४ बर्षको अद्ययन सकाएर जापानी ब्यबसाइयिक सस्थामा काम गर्न सुरुगरे । काम चाँही बिषय भन्दा अली फरक नै ठियो । तर मौकामा दाउ हान्न म पनि नेपाली नै थिए , किन पछाडि पर्थे ? सम्झौता गरे कम्पनी सँग । काम थियो - २५ जन बिदेशी काम्दार र प्रशासन तथा अन्य ग्राहक कम्पनी बिच्मा सम्बाद्को पुल् जोड्नु थियो । त्यती बेलाको मेरो अनुभब हो - तँ , तपाईं र हजुरको फरक । हामी नेपालीहरुले साह्रै माया पएका छौ जापानीहरु बाट । तर "SYMPATHIC" माया, अर्थात निगह । तर भारतीयहरुलाई तेती माया गर्दैनन, इज्जत गर्छन् आदर छ - पेशागत दक्ष्यता को , सिप र बिकासको ।

म भित्र एउटा नजानिदो जलन थियो भारतीय सहकर्मीहरु प्रती । मान्छे मान र इज्जत को सधैं लालायीत हुन्छ नै । त्यसैले पनि म हामीलाई दयापूर्ण सम्बोधन- तिमी होइन इज्जतको व्यबहार तपाईंको महसुश गर्न चाहन्थे । अनी थोरै हिनता बोध पनि भयो । करण म पनि आम् नेपाली कै प्रतिनिधित्व गर्दै प्रशासनिक काम हेर्ने सम्झौत गरेको थिए - नोकरी बाचाउन र जापान मै टिकिरहन । संघर्श गर्ने- नेपाल फर्किएर नयाँ चुनौती सामना गर्ने या अरु उपयुक्त काम खोज्ने, तिनै वटा बाटाहरु छोडि सकेको थिए मैले । लाग्यो यिनै कारणहरु हुन हामीलाई दयाभाब को बिचरा बनाउने।

जसै तसै १ बर्ष पार गरेर अर्को बर्ष काम फेरे । नौलो कार्यालय थियो उनै भारतीयहरुको सुचना तथा प्रबिधी ब्याबसाइक संगठन । परिवर्तन खोजेको मेरो दिमागलाई राम्रो अबशर थियो त्यो । मैले प्रत्यक्ष महसुस गरे भारतीय सूचना तथा बिज्ञान प्रबिधी प्रतिको बिकासमा जापान (शायद सबै बिकशित र सक्ती सम्पन्न मुलुक) को उच्च मुल्याङ्कन ।

सहकार्यका लागि प्राश्ताब् आउथे जापानी तथा बिदेशी लगानिका ब्याबसायिक संगठनहरु बाट दिनानुदिन । बिजिनेश मिटिङ , गोस्ठी र कार्यक्रमका आमन्त्रण हुन्थ्यो दोभसेका ब्यबस्था साथ । चिनको महंगी चड्दो श्रम बजार बाट भारतीय श्रम बजारतिर आक्रिस्ठ प्रश्ताब्हरु आउथे - भारत बाटै दूर समायोजन् तथा सेवा कालागि । मेरो मन भित्र भित्रै लोभिन्थ्यो - यी र यस्ता अबशर हाम्रो देशमा भित्र्याउन रोजगारी बड्थ्यो , सिप फैलिन्थ्यो । बिकासमा कोशे ढुङा हुन्थ्यो । बाटोभरी यी र यस्तै तर्कनाहरु मनभरी समेट्दै आए । मानौ कि मैले बिकासको सुत्राधारनै फेला पारे ।

कोठामा आएर अन्लाइन मेडियाका खबरमा आँखा दौडाये - लोड्सेडिङ दैनिक १२ घण्टा, पेट्रोलको अभाब, बन्द, लुट, अपहरण, हत्त्या, बिस्फोट जस्ता अध्यारोका मुस्लाहरु । दिनभरी मौलाएको नौलो नेपालको बिकास कताबाट र कसरी थाल्ने ? मेरो सुत्र फेरि त्यही समाचारका अराजक भिड सँगै मिसियो । धेरै नियाले । छेउ - पुछर पाइन । अनी के नै गर्न सक्थे ? दूइहात जोडेर पशुपतिनाथ गुहारे - प्रभु यी भिडहरुलाई चेतना भरिदेउ । अरु केही गर्न नसके पनि तोड्फोड र बिनाशको हुन्डरी नबगाउन । त्यती भए हामी "कठै बरा बिचरा" होइन "तपाईं" को सम्बोधनमा इज्जत र मान पाउने थियौ ।

अस्तु

जुन २००८ , टोकियो

(अन्तरराष्ट्रिय नेपाली समाज जापानको प्रकाशोन्मुख स्मारिकामा प्रेसित)

www.majheri.com बाट